शशांक कोइराला : स्वाभाविक दाबेदारको शालीन मार्गप्रशस्त

काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसको राजनीतिमा डा. शशांक कोइरालाको बेग्लै पहिचान छ । कांग्रेसका संस्थापक एवं प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री वीपी कोइरालाका पुत्रका रूपमा उनको छवि स्थापित छ ।

१३ औं महाधिवेशनबाट निर्वाचित महामन्त्री बनेका शशांकको व्यक्तित्व सरल छ । लामो समय चिकित्सा पेशामा रहेका शशांक पार्टीभित्र आफ्नो आवश्यकता महसुस गरिएकोले राजनीतिमा होमिएको बताउँथे । १४ औं महाधिवेशनमा सभापतिमा शशांकको दाबी थियो । निर्वाचित महामन्त्री भएका कारण उनको दाबी स्वभाविक पनि थियो । यद्यपि कांग्रेसको आन्तरिक समीकरण स्वभाविक दिशामा अगाडि बढेन ।

संस्थापनइतर समूहका सबैभन्दा सिनियर नेता रामचन्द्र पौडेलसमेत निर्वाचन प्रक्रियाबाट बाहिरिँदा शशांक सभापतिको स्वभाविक दाबेदार थिए । यद्यपि आफ्नै दाजु डा. शेखर कोइरालाले सभापतिमा गरेको दाबीका कारण शशांक रोकिए ।

‘सभापतिको दाबी छोड्दा पनि कोइराला परिवार र संस्थापइतर समूहलाई एकताबद्ध बनाउन नसकेकोमा उहाँ चिन्तित हुनुहुन्छ । यद्यपि राजनीतिमा कहिलेकाहीँ यस्तो हुन्छ पनि भन्नुभएको छ’, शशांकका निकटस्थहरू भन्छन् ।

संस्थापनइतर समूहबाट साझा उम्मेदवारको खोजी हुँदै गर्दा शशांकले टिमको सबैभन्दा सिनियर नेता रामचन्द्र पौडेलले आग्रह गरेकोले आफू ब्याक हुने बताएका थिए । साझा उम्मेदवारको सम्भावना कमजोर हुँदै जाँदा शशांक निराश देखिए । मिडियासामु सजिलै सुनाइदिन्थे- हामीले साझा उम्मेदवार दिन सकेनौं भने पार्टी शेरबहादुर देउवालाई बुझाइदिए हुन्छ ।

सभापतिमा लड्ने तयारी गर्दा कुनैबेला शशांक आफूले सभापतिमा देउवालाई हराउनसक्ने दाबी गर्दथे । कांग्रेसमा अहिले पनि वीपीको विरासतसँग जोडिलो धेरै मतदाता रहेका छन् । संस्थापन पक्षलेपनि शशांक उम्मेदवार हुँदा तुलनात्मक रुपले चुनौती बढ्ने आँकलन गरेको थियो । कोइराला परिवारभित्र एकताको सन्देश दिनुपर्ने मुख्य दायित्व वीपीपुत्र हुनुका कारण शशांकमै बढी थियो । अर्कोतिर सभापति देउवाकै निरन्तरताले कांग्रेसलाई अझ कमजोर बनाउने निष्कर्षमा शशांक पुगिसकेका थिए ।

पौडेल र आफ्नो त्यागका बाबजुद देउवाविरुद्ध साझा उम्मेदवार नबन्दा निराश देखिएका शशांकले आफ्नो स्वार्थ भने हेरेनन् । शनिबार उम्मेदवारी दर्ताकै अवधीमा प्रधानमन्त्री देउवाले शशांकसँग भेट गरे । आफ्नो उपसभापति लड्न देउवाले गरेको आग्रहमा शशांकको जवाफ थियो – नो । सभापतिमा ‘शेखर दा’ र उपसभापतिमा ‘सुजाता दी’ उम्मेदवार भइसकेपछि शशाकंले कसैलाई अवरोध गरेनन् ।

निरन्तरको वार्ता र संवादबाट पनि साझा उम्मेदवारको टुंगो नलाग्दा शशांकको निराशा बढेको थियो । शुक्रबार राति साढे १० बजे समूहको बैठकबाट बिना निष्कर्ष बाहिरिँदा शशांकको आँखामा आँसु टिलपिल थियो । ‘मैले त्याग गरेकै छु । साझा उम्मेदवार बनाउन नसक्ने अवस्थामा पुग्दैछौं । कांग्रेस जोगाउन धेरै कष्ट व्यहोर्नुपर्ने देख्छु’, उनले भनेका थिए । पौडेल र आफ्नो त्यागका बाबजुद देउवाविरुद्ध साझा उम्मेदवार नबन्दा निराश देखिएका शशांकले आफ्नो स्वार्थ भने हेरेनन् । शनिबार उम्मेदवारी दर्ताकै अवधीमा प्रधानमन्त्री देउवाले शशांकसँग भेट गरे । आफ्नो उपसभापति लड्न देउवाले गरेको आग्रहमा शशांकको जवाफ थियो – नो । सभापतिमा ‘शेखर दा’ र उपसभापतिमा ‘सुजाता दी’ उम्मेदवार भइसकेपछि शशाकंले कसैलाई अवरोध गरेनन् ।

‘सभापतिको दाबी छोड्दा पनि कोइराला परिवार र संस्थापइतर समूहलाई एकताबद्ध बनाउन नसकेकोमा उहाँ चिन्तित हुनुहुन्छ । यद्यपि राजनीतिमा कहिलेकाहीँ यस्तो हुन्छ पनि भन्नुभएको छ’, शशांकका निकटस्थहरू भन्छन् ।

नवलपरासीबाट लगातार ३ पटक निर्वाचन जितेका शशांक अहिलेसम्म लाभको पदमा पुगेका छैनन् । महामन्त्रीका रुपमा पार्टीभित्र मध्यमार्गी भूमिका निर्वाह गरेका शशांक पार्टी एकता जोगाउन आफूले ‘मध्यमार्गी’ बन्नुपरेको बताउँछन् । पार्टीमा नेतृत्व परिवर्तनको पक्षमा उभिएका शशांक अब दाजु शेखरलाई सभापतिमा जिताउने अभियानमा होमिएका छन् ।

वरिष्ठ नेता पौडेल निर्वाचन प्रक्रियाबाटै अलग हुँदा शशांकले भने केन्द्रीय सदस्यमा उम्मेदवारी दिएका छन् । ‘मेरो लागि पद ठूलो कुरा होइन । लो प्रोफाइलमा बसेरपनि मैले योगदान गर्नुसक्छु’, शशांकको भनाइ छ ।