भारतीय चुनावमा ‘मतपत्र’ पुन:स्थापनाको माग बढ्दै, विद्युतीय मेसिनमा यसरी हुन्छ हेराफेरि

काठमाडौं । भारतमा विद्युतीय भोटिङ मेसिनको विश्वसनीयतालाई लिएर राष्ट्रिय बहस फेरि थालिएको छ । अप्रत्याशितरूपमा भारतीय जनता पार्टीले चुनाव जितेलगत्तै केही विज्ञले तथ्य र तर्कसहित ईभीएम ह्याक गरिएको पुष्टि गर्न खोजेपछि यो बहसमा ठूला नेतासमेत सामेल भएका छन् ।

सत्तारुढ भाजपाबाहेक अन्य प्रायः सबै दल ‘ब्यालेट पेपर’ को पक्षमा उभिएका छन् । सत्तारुढ भाजपाले योजनाबद्धरुपमा ईभीएम हेराफेरि गरेको दाबीमा दलहरू समेत सहमत हुन थालेका छन् । समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष अखिलेश यादवले लोकतन्त्रप्रति जनताको विश्वास पुनःस्थापना गर्न ब्यालेट पेपरबाटै मतदान गराइनुपर्ने बताएका छन् ।

डीएस फोर न्युज च्यानलमा एकजना विज्ञ दाबी गर्ने व्यक्तिले के कति कारणले ईभीएम ह्याक गरियो र कुन अवस्थामा नतिजा हेरोफेरि हुन्छ भन्ने तर्कसहितको भिडिओ शेयर गर्दै यादवले कागजी मतपत्रको आवश्यकता रहेको बताएका छन् ।

उत्तर प्रदेशका पूर्वमुख्यमन्त्री समेत रहेका यादवले लोकतन्त्रमा जनतालाई सरकार चुन्ने अधिकारमात्र नभएर सरकार चुन्ने तरिका समेत चुन्ने अधिकार रहेको भन्दै ईभीएमको बारेमा जनमत लिन आवश्यक रहेको बताएका छन् ।

विश्वका कतिपय देशमा जनताको राय लिएर ईभीएमको साटो मतपत्र प्रयोग गरिएको भन्दै भारतमा ब्यालेट पेपर नै निर्वाचनको सत्यता मापन गर्ने सबुत हुनसक्ने बताएका छन् ।

प्रमुख विपक्षी कांग्रेसले पनि ईभीएममा हेराफेरि भएको आशंका गर्दै ब्यालेट पेपरको पक्षमा अभिमत जाहेर गरेको छ । तृणमूल कांग्रेसले समेत ब्यालेट पेपर पुनस्र्थापनाको पक्षमा आफूलाई उभ्याएको छ ।

कसरी हुन्छ हेराफेरि ?

अखिलेश यादवले जुन भिडिओ अन्तर्वार्ता शेयर गर्दै ईभीएमको निष्पक्षतामाथि प्रश्न उठाएका छन् सो भिडिओमा एक व्यक्तिले पर्याप्त तर्क पेश गरेका छन् । उनले विपक्षी दलहरूलाई गरिबी, बेरोजगारी, विकासका सबै एजेण्डा छाडेर मतपत्रको एजेण्डा उठाउन समेत उक्साएका छन् ।

उनका अनुसार निर्वाचनको मतगणना गर्न जति ढिला गरिन्छ त्यस्तो बेला ईभीएममा हेराफेरि हुन्छ । त्यसरी ढिला भएका ठाउँमा मात्र बीजेपीले जित्ने गरेको र मतदान भएलगत्तै गणना गरिएका ठाउँमा कांग्रेस वा अन्य दलले जित्ने गरेको उदाहरण पेश गरेका छन् ।

उनको दाबी छ, ‘सन् २०२२ मा उत्तर प्रदेशमा ८ चरणको चुनाव ७ फेब्रुअरीमा सकियो तर मतगणना १० मार्चमा भयो । नतिजा बीजेपीको पक्षमा गयो । उत्तराखण्डमा १५ फरवरीमा निर्वाचन भयो, मार्च १ मा गणना गरियो र नतिजा बीजेपीको पक्षमा गयो । गोवा र मणिपुरमा पनि १५ दिनदेखि १ महिनाको ग्याप राखियो नतिजा बीजेपीको पक्षमा गयो । कर्नाटकमा १० मे मा निर्वाचन भयो ३ दिनपछि १३ मे मा गणना भयो, त्यहाँ कांग्रेसले जित्यो । किनकी ३ दिनको बीचमा हेराफेरि गर्न सम्भव हुँदैन । अहिले मध्यप्रदेश, छत्तिसगढ, राजस्थानमा त्यही समय राखियो जबकी तेलंगनामा मतदान भएको ३ दिनपछि नै गणना भयो र त्यहाँ कांग्रेसले जित्यो ।’

उनले मत प्रशितको आँकडासमेत चुनाव आयोगले एक साताअघि र पछि गरेर १० प्रतिशत फरक पार्दा निर्वाचनको परिणाम हेराफेरि भएको र एक्जिट पोलहरू समेत फ्लप खाएको दाबी गरेका छन् ।

ईवीएम को लेकर जनता के मन में शंका होने से देश का लोकतंत्र कमज़ोर हो रहा है। बैलेट पेपर से चुनाव लोकतंत्र में विश्वास की पुनर्स्थापना के लिए ज़रूरी है। तकनीकी के माध्यम से घपलों-घोटालों की ख़बर आम बात हो गयी है, तो फिर ईवीएम शक़ के घेरे से बाहर कैसे हो सकता है।

देश में ईवीएम को… pic.twitter.com/ChLNBmHmvM

— Akhilesh Yadav (@yadavakhilesh) December 12, 2023