केपी ओली ‘चेयरम्यान माओ’ जस्तै अध्यक्ष बन्ने कि ‘बा’ बन्ने ? केही सुझाव – Nepal Press

केपी ओली ‘चेयरम्यान माओ’ जस्तै अध्यक्ष बन्ने कि ‘बा’ बन्ने ? केही सुझाव

चिनियाँहरूले अहिले पनि माओ त्से तुङलाई बडो सम्मानका साथ कमरेड अध्यक्ष (चेयरमेन माओ) भन्ने गरेको पाइन्छ । माओको निधन भएकै ४६ वर्ष (सन् १९७६ सेप्टेम्बर) पूरा भैसकेको छ । आजसम्म पनि उनलाई चिनियाँ जनताले एकदमै सम्मान व्यक्त गर्छन् । उनले विशाल चीनमा कम्युनिष्ट शासन सुरु गरेका थिए । त्योअघि सशस्त्र संघर्षमार्फत राज्यसत्ता कब्जा गरेका थिए, आधुनिक चीन निर्माण गर्न जग बसालेका थिए ।

लामो समय चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका अध्यक्ष रहेका माओको १९७६ सेप्टेम्बर ९ मा देहान्त भयो । त्यसपछि चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीले अध्यक्ष पद हटायो र महासचिवलाई पार्टीको सर्वाधिक शक्तिशाली बनायो । अध्यक्ष पद सदाका लागि माओलाई नै अर्पण गरियो । अहिले पनि माओलाई सम्मानका साथ ‘चेयरम्यान माओ’ भनेर सम्बोधन गरिन्छ ।

चीनमा कुनै पनि व्यक्तिको जन्मोत्सव तथा मृत्यु स्मृति कार्यक्रम गरेर मनाइँदैन । यस्तो कार्यले सांस्कृतिक विचलन आउने र व्यक्ति पूजाले पार्टी र समाजलाई गलत दिशामा लाने खतरा भएकाले यहाँ एक किसिमको प्रतिबन्ध नै छ । चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका कुनै नेताले आफ्नो जन्मोत्सव मनाएको थाहा भएमा अनुशासनको कारबाही हुने गर्छ ।

माओको जन्मजयन्तीमा बेइजिङको तियानमेन स्क्वायर क्षेत्र दक्षिणमा उनको शव राखिएको ‘माओ भवन’ दुईपटक खुल्ने गर्छ । अन्य समय बिहान ७ देखि ११ बजेसम्म मात्र खुल्ने यो भवन माओको जन्मजयन्ती र मृत्यु स्मृतिका दिन (सेप्टेम्बर ९ मा) चाहिँ दोस्रोपटक पनि दिउँसो २ बजेदेखि ४ बजेसम्म खुल्ने गर्छ । हजारौं चिनियाँ पहेंलो फूल हातमा लिएर माओको शव अवलोकन गर्न लामबद्ध हुन्छन् ।

माओकै नेतृत्वमा सन् १९४९ अक्टोबर १ तारिखका दिन चीन जनगणतन्त्र भयो । अहिले चिनियाँ नागरिक चीनलाई ‘नयाँ चीन’ भन्छन् । दोस्रो विश्वयुद्धपछि विश्व साम्राज्यमा उदाएको अमेरिकालाई माओले ‘कागजी बाघ’ भनेर सोझै चुनौती दिएका थिए । विश्वकै चौथो ठूलो मुलुक र विशाल जनसंख्या भएको चीन, माओ सत्तामा आइपुग्दा अत्यन्त विकराल अवस्थामा गुज्रिरहेको थियो ।

कम्युनिष्ट पार्टीका सदस्यलाई लागू हुने अनुशासन र नियमलाई सूत्रबद्ध गरेर उनले लेखेका पुस्तकलाई ‘रातो किताब’ भनिन्छ । चीनमा सन् १९६६ देखि ७६ सम्म एक दशक सांस्कृतिक क्रान्ति चलेको थियो । भनिन्छ- सांस्कृतिक क्रान्तिको समयमा चीनमा हरेक काममा माओको रातो किताब हुनैपर्थ्यो ।

गृहयुद्ध र जापानी आक्रमणबाट जर्जर बनेको चीनको अर्थतन्त्र, भोकमरी, बेरोजगारी, आन्तरिक बसाइसराइ, रोगव्याधी, प्राकृतिक प्रकोप जस्ता विभिन्न कारणले धमिराको पर्खाल जस्तो बनेको थियो । माओले जनमुक्ति सेना र मिलिसियालाई उत्पादनमुखी काम र श्रमदानमा लगाए, कृषि उत्पादनलाई प्राथमिकतामा राखे । सबै जमिनलाई सरकारीकरण र चक्लाबन्दी गरेर कम्युनमार्फत सामूहिक खेती गरी सबैभन्दा पहिले जनताका आवश्यकता पूरा गर्न सरकारका सबै शक्ति परिचालन गरे ।

माओ प्रखर अध्येता र दार्शनिक नेता थिए । उनी गहन लेखपढमा समय खर्च गर्थे । राष्ट्र, कम्युनिष्ट पार्टी, समाज, जनता, अन्तरद्वन्द्व आदि विषयमा उनले थुप्रै सैद्धान्तिक दस्तावेज लेखेका छन् । ती दस्तावेजलाई किताबका रूपमा प्रकाशन गरिएको थियो । अहिले पनि माओका किताब बजारमा पाइन्छन् ।

कम्युनिष्ट पार्टीका सदस्यलाई लागू हुने अनुशासन र नियमलाई सूत्रबद्ध गरेर उनले लेखेका पुस्तकलाई ‘रातो किताब’ भनिन्छ । चीनमा सन् १९६६ देखि ७६ सम्म एक दशक सांस्कृतिक क्रान्ति चलेको थियो । भनिन्छ- सांस्कृतिक क्रान्तिको समयमा चीनमा हरेक काममा माओको रातो किताब हुनैपर्थ्यो । बिहे गर्न पनि रातो किताब अनिवार्य थियो । जागिर खाने कर्मचारी अथवा कारखानामा काम गर्ने मजदुरका साथमा रातो किताब हुनैपर्थ्यो  । उनीहरूलाई त्यहाँ उल्लेख गरिएका सूत्र रटाइन्थ्यो ।

अब नेपालतिरै लागौं

यता नेपालको दृश्य अलिकति फरक थियो । चीनमा कम्युनिष्ट शासन सुरु भैसकेको थियो । चीनको क्रान्तिको प्रभाव नेपालमा परिसकेको थियो । नेपालमा पनि कम्युनिष्ट पार्टीको स्थापना त भैसकेको थियो । तर, केही वर्षपछि कम्युनिष्टहरु टुक्रा-टुक्रामा विभाजित भएका थिए । तत्कालीन कोके (कोअर्डिनेसन केन्द्र) हालको एमाले पनि सशस्त्र युद्ध गर्ने भन्दै वर्ग शत्रु सफाया अभियान सुरु गर्दै थियो । (२०२८)

नेपालका कम्युनिष्टले डिसेम्बर २६ लाई कुनै बेला वर्षकै सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण दिन मान्थे । २०३५ सालमा नेकपा (माले)को स्थापना भएको थियो । त्यही माले २०४७ सालमा एमाले भयो । माओलाई चीनबाहिर सबैभन्दा धेरै मान्ने देशमा नेपाल पर्छ । कुनै समय नेपालमा माओकै नामबाट खोलिएका पार्टीको संख्या ९ भन्दा बढी थियो । नेपाललाई माओवादीको मुलुकसमेत भन्ने गरिन्थ्यो । अहिले पनि नेपालमा केही पार्टी माओको नामबाट सञ्चालित छन् ।

माओलाई चीनबाहिर सबैभन्दा धेरै मान्ने देशमा नेपाल पर्छ । कुनै समय नेपालमा माओकै नामबाट खोलिएका पार्टीको संख्या ९ भन्दा बढी थियो । नेपाललाई माओवादीको मुलुकसमेत भन्ने गरिन्थ्यो । अहिले पनि नेपालमा केही पार्टी माओको नामबाट सञ्चालित छन् ।

कोकेका संस्थापकमध्येका एक नेता थिए केपी ओली । केपी ओलीलाई तत्कालीन राज्यसत्ताले पक्राउ गरेर जेलमा हाल्यो । क्रमशः नेताहरु पक्राउ गर्ने र जेलमा हाल्ने क्रम जारी थियो । नेत्र घिमिरे, विरेन राजवंशीलगायतलाई जेल सार्ने बहानामा झापाको सुनखानीको जंगलमा लगेर पञ्चायती सरकारले हत्या गरिसकेको थियो । यता प्रदीप नेपाल, वीरबहादुर तामाङ/लामालगायत नेताहरूले २०३३ सालमा नख्खु जेल ब्रेक गरेका थिए ।

पञ्चायती राज्यसत्ताले बर्बर दमन गरिरहेको थियो । तर आन्दोलनले क्रमशः उचाइ र गति लिँदै गयो । (यो विषयवस्तु जोड्नुको कारण पार्टी त्यति सहजै निर्माण भएको होइन र थिएन) । त्यो बेला चीनमा कम्युनिष्टले विद्रोहपश्चात् राज्यसत्ता कब्जा गरेको देखेको/सुनेको अनि भारतमा नक्सालवादीहरुको आन्दोलनको प्रभावले तत्कालीन समयमा कम्युनिष्टहरुले विद्रोहको मसाल बालेका थिए ।

पञ्चायती समयमा दलहरू भूमिगत रूपमा जनतामाझ गइरहेका थिए । धेरै नेपालीहरू लागेर पञ्चायती शासनको अन्त्य गरे । पहिलो आम निर्वाचन भयो । कांगेसले प्रचण्ड बहुमत ल्यायो । एमालेले ६९ सीटसहित सानदार रूपमा संसदमा इन्ट्री गर्‍यो । तत्कालीन समयमा एमालेका नेता थिए मदन भण्डारी । जसलाई न्युज विक पत्रिकाले ‘कार्ल मार्क्स नेपालमा जीवित छ’ भनेर अन्तर्वार्ता नै छापेको थियो । जब मदन भण्डारीको षड्यन्त्रमूलक ढंगले हत्या भयो, त्यसपछि नै हो एमाले बिग्रन थालेको ।

२०५१ सालमा मध्यावधि निर्वाचन भयो । संसदमा ८८ सीटसहित एमाले पहिलो दल बन्यो । अल्पमतको सरकार चलायो । ९ महिना शासन गर्‍यो र एउटा गहिरो छाप छोड्न सफल भयो । र, कम्युनिष्टहरुप्रतिको भ्रम पूर्ण रूपमा तोडियो । सामाजिक सुरक्षा भत्ताको कार्यक्रम सुरु गर्‍यो, आफ्नो गाउँ, आफैं बनाऊ कार्यक्रम सुरु, ९ स को योजना आदि लोकप्रिय कारणले गर्दा जनताको मनमनमा बस्न सफल भयो ।

जबजको अपव्याख्या

तत्कालीन एमाले नेतृत्व सत्ताको चास्नीमा रमाउन थाल्यो । सिद्धान्तलाई तिलाञ्जली दिँदै अघि बढ्न थाल्यो । कार्यकर्ताहरुले विरोध गर्दा जबजलाई जोडेर इमोसनल ब्ल्याकमेल गर्न थाल्यो । नेतृत्वले जबजको अपव्याख्या गर्दै केसम्म भन्न थाल्यो भने ‘भएको वस्तुको अधिकतम प्रयोग गरी जनवाद ल्याउने र जनवाद ल्याउन राज्यसत्तामा पहुँच पुर्‍याउने, त्यसको लागि उपलब्ध स्रोत र साधनको भरपुर प्रयोग गर्ने’।

एमालेले ६९ सीटसहित सानदार रूपमा संसदमा इन्ट्री गर्‍यो । तत्कालीन समयमा एमालेका नेता थिए मदन भण्डारी । जसलाई न्युज विक पत्रिकाले ‘कार्ल मार्क्स नेपालमा जीवित छ’ भनेर अन्तर्वार्ता नै छापेको थियो । जब मदन भण्डारीको षड्यन्त्रमूलक ढंगले हत्या भयो, त्यसपछि नै हो एमाले बिग्रन थालेको ।

न पोथी न भाले, नेकपा एमाले

तत्कालीन नेतृत्व एउटा निर्णय गर्ने कार्यान्वयन गर्न नसक्ने/पन्छिने र दोहाेरो नीतिमा बस्न थाल्यो ।

केही दृष्टान्त :

  • २०५८ जेठ १९ मा राजदरबारमा तत्कालीन राजा वीरेन्द्रको सपरिवारको वंश विनास भयो । तत्काल ‘छानबिन समिति’ बनाउनुपर्छ भनेर एमाले महासचिव माधवकुमार नेपालले भने । समिति बन्यो । तर, विपक्षी दलको नेताको हैसियतमा राखिएका नेपाल समितिमा बस्न मानेनन् । नयाँ राजा ज्ञानेन्द्रलाई दाम चढाउन चाहिँ राजदरबार पुगे ।
  • द्वन्द्वले चरम/उग्र रूप लिएको (२०५८ मंसिर आसपास) थियो । ६ महिनाको लागि संकटकाल लगाइएको थियो । ६ महिनापछि संकटकाल थप्ने कि नथप्ने भन्ने विषयमा एमालेमा मतभेद थियो । एमाले प्रभावशाली नेता केपी ओली संकटकाल नथप्ने पक्षमा थिए । बैठकमा संकटकाल नथप्ने पनि भनियो । तर, सदनमा माधव नेपालले दोहोरो नीति अवलम्बन गरे । पुनः संकटकाल थपियो ।
  • तत्कालीन द्वन्द्वरत पक्ष(माओवादी)काे माग संविधानसभाको निर्वाचन, गोलमेच सम्मेलन आदि थियो । एमाले नेता शंकर पोखरेलले संविधानसभामा जानुपर्छ भनेर केन्द्रीय कमिटीमा बोल्दा, तथ्यसहित लेख/टिप्पणी लेख्दा, माधवकुमार नेपाल, ईश्वर पोखरेललगायतले लामो-लामो लेख लेख्दै, विभिन्न फुँदा गाँसेर भाषण गर्दै आवश्यक छैन भनेर बैठकमा शंकर पोखरेललाई कर्नरमा पारियो । तर, पोखरेलले निरन्तर पैरवी गर्न छोडेनन् । तत्कालीन एमालेमा माधव नेपालको एउटा उक्ति चर्चित थियो- एमाले सत्तामा गइहाल्ने पक्षमा नि छैन तर, ढिलाइ गर्ने पक्षमा नि छैन ।
  • तत्कालीन प्रधानसेनापति कटवाललाई सरकारले अवकाशको अवधि नपुग्दै (३ महिना जति समय बाँकी) हटाउने भयो । त्यसमा समर्थन गरेर तत्कालीन एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल चीन भ्रमणमा गए । सेनापतिलाई हटाउन खोज्दा प्रचण्ड सरकार ढल्यो ।
  • खनाल चीनबाट फर्केर आए । उनी त १८ दलको मोर्चामा लाग्दै सेनापति हटाउनु गलत थियो भन्दै राष्ट्रपति कार्यालय गए । त्यसपछि एमाले वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपाल प्रम भए । उनले लगभग १ वर्षपछि राजीनामा दिए ।
  • तत्काल झलनाथ खनाल प्रम बन्ने स्थिति थिएन, पार्टीको चट्टानी अडान भन्दै एमालेले कतै भोट नदिने निर्णय गराए । त्यसको असर १७ पटकसम्म रामचन्द्र पौडेल एक्ला उम्मेदवार बने । तर, पौडेल प्रम हुन पाएनन् । पछि खनाल माओवादीको समर्थनमा आफैं प्रम भए ।

एमाले वृत्तमा मात्र होइन देशभर नै ओलीप्रति अगाध विश्वास बढ्दै थियो । माओवादीहरूको आतंकविरुद्ध जेहाद छेडेका ओलीले चै केही गर्छन् भन्ने जनमानसमा विश्वास बढिरहेको थियो । २०७१ मा एमालेको नवाैं राष्ट्रिय महाधिवेशनबाट अध्यक्षमा निर्वाचित भए ।

जब ओलीले न भाले न पोथीको ट्याग मेटाए

एमालेमा जबरजस्त रूपमा ओलीको उदय भइरहेको थियो । अब उनलाई रोक्न सक्ने तागत कसैमा थिएन । २०५९ को अधिवेशनमा माधवकुमार नेपालले जनकपुरमा अपमानपूर्वक व्यवहार गर्दासमेत पार्टी छोडेनन्, पार्टीभित्रै संघर्ष गरिरहे । २०६५ सालमा माधवकुमार नेपाल र झलनाथ खनाल मिलेर हुँदै नभएको कमिटीबाट प्रतिनिधित्व गराएर अध्यक्षमा हार्दासमेत पार्टी छोडेनन् । निरन्तर संघर्ष गरिरहे ।

एमाले वृत्तमा मात्र होइन देशभर नै ओलीप्रति अगाध विश्वास बढ्दै थियो । माओवादीहरूको आतंकविरुद्ध जेहाद छेडेका ओलीले चै केही गर्छन् भन्ने जनमानसमा विश्वास बढिरहेको थियो । २०७१ मा एमालेको नवाैं राष्ट्रिय महाधिवेशनबाट अध्यक्षमा निर्वाचित भए । त्योअघि २०७० सालमा भएको दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनपश्चात संसदीय दलमा समेत निर्वाचित भएका थिए । उनले एमालेमा (२०५१-२०७१ साल सम्म) लागिरहेको ट्याग ‘न पोथी न भाले, नेकपा एमाले’ भन्ने हटाएर एमाले प्रमुख शक्ति हो भन्ने बनाएर छोडे ।

२०७२ मा संविधानसभाले संविधान जारी गरेपछि उनी नै प्रम भए । भारतले आफू अनुकूल संविधान नलेखेपछि नाकाबन्दी लगायो । उनले मज्जाले सामना गरे, जनताले अभूतपूर्व रूपमा साथ दिए । त्यो कारण उनीप्रति विश्वास अझै बढ्दै गयो । ओलीले केही गर्छन् भन्ने आशा नै धेरैका थिए ।

ओली प्रम भएपछि

  • तुइन हटाउने निर्णय गरे । अहिले ९५ प्रतिशतभन्दा बढी स्थानमा तुइन विस्थापित भैसकेको छ । १३० वटा तुइन विस्थापित भयो भने १४२३ वटा झोलुङ्गे पुल निर्माण भयो ।
  • पारवहन सन्धि गरे । नेपाल भूपरिवेष्टित मुलुक हो । नेपालको समुन्द्रसँग सीधै सम्पर्क थिएन र छैन पनि । चीनसँग पारवहन सन्धि गरेर ओलीले देशलाई ठूलो गुण लगाएका छन् ।
  • सुरुङ मार्गको सुरुवात गरे । नागढुङ्गा नौबीसे सुरुङ मार्गको निर्माण कार्य सुरु । सिद्ध बाबा सुरुङ मार्ग निर्माणको लागि बजेट व्यवस्थापन, टोखा-छहरे र बेत्रावती-स्याफ्रुबेसी सुरुङ मार्गको डीपीआर ।
  • पेट्रोलियम पाइपलाइनको निर्माण गरेर २ अर्ब ३५ करोड बचाउन योगदान दिए ।

भूकम्पपछिको पुनर्निर्माण

१. रानीपोखरी पुनर्निर्माण

२. धरहरा

३. ५,५९,४६१ निजी आवास

४. ४१५ वटा सरकारी भवन

५. ६,०८५ वटा विद्यालय भवन

पार्टीभित्र मात्र होइन बाहिर समेत केपी ओली हाइहाइ भए । धेरैले भन्न थाले- एमालेमा केपी ओली पहिले नै अध्यक्ष भएको भए पार्टीले छुट्टै उचाइ लिने रहेछ । मदन भण्डारीपछिको खास नेता ओली नै रहेछन् आदि इत्यादि भन्दै ओलीप्रति जनमानसमा चासो बढ्दै गयो ।

६. स्वास्थ्य संस्थाका भवन ११५ थपसहित ५६५ सम्पदाको पुनर्निर्माण

७. ५६५ वटा पुरातात्त्विक सम्पदाहरूको पुनर्निर्माण

८. ४,७२० आवास जोखिमयुक्त बस्तीको पुनर्निर्माण

९. १२,२८४ भूमिहीनलाई जग्गा प्रदान आदि ।

अब पार्टीकै कुरा गरौं

२०७४ को स्थानीय तह निर्वाचनमा काङ्ग्रेस माओवादीबीच तालमेल हुँदा समेत एमाले सबैभन्दा ठूलो दल बन्यो । ७५३ मध्ये २९४ भन्दा बढी स्थानमा निर्वाचन जितेपछि माहाेल बेग्लै बन्यो । पार्टीभित्र मात्र होइन बाहिर समेत केपी ओली हाइहाइ भए । धेरैले भन्न थाले- एमालेमा केपी ओली पहिले नै अध्यक्ष भएको भए पार्टीले छुट्टै उचाइ लिने रहेछ । मदन भण्डारीपछिको खास नेता ओली नै रहेछन् आदि इत्यादि भन्दै ओलीप्रति जनमानसमा चासो बढ्दै गयो ।

औपचारिक शिक्षा उनले एसएलसीभन्दा माथि लिन पाएनन् /सकेनन् । चरम गरिबी अनि सानै उमेरमा आमा गुमाउनु साथै कम्युनिष्टप्रति झुकाव राखेका र एसएलसीपछि नै उनी कम्युनिष्ट आन्दोलनमा लागेपछि औपचारिक शिक्षा लिन सकेनन् । अनौपचारिक रूपमा उनले दर्शन, साहित्य, मार्क्सवाद, इतिहास, खेलकुद, भूगोल आदि बारे गहिरो अध्ययन गरेका छन् । उनी ती विषयवस्तुमा केन्द्रित रहेर धाराप्रवाह भाषण दिन सक्छन् । पूर्वीय दर्शनमा उनको विशेष अभिरुचि रहेको पाइन्छ । अंग्रेजी भाषामा अति नै दखल राख्छन् । लेखाइ र बोलाइ अंग्रेजहरुको भन्दा कम देखिन्न ।

२०७४ मा संघ र प्रदेशको निर्वाचनमा एमाले-माओवादी गठबन्धन गरेर ओलीले सबैलाई सरप्राइज नै दिए । ओलीकै नेतृत्वमा निर्वाचनमा पार्टी होमियो । झन्डै-झन्डै दुईतिहाइ नजिक मत आयो । ओली प्रम भए । एमाले-माओवादी मिलेर नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) बन्यो । ओलीकै नेतृत्वमा पार्टी एक भयो । ठूलो पार्टी फरक स्कुलिङको कारण नेकपाका कमिटीहरू गतिहीन भए । कमिटी त बन्यो, भीमकाय । पार्टी गतिविधि शून्य भयो । पार्टी लगभग कोमामा पुग्यो ।

ओलीलाई प्रम र अध्यक्षबाट कसैले हटाउन सकेनन् । पछि अदालतले नै परमादेश दियो, त्यसपछि प्रमबाट हटे । अत्यन्तै कठिन समयमा पार्टीलाई जोगाए । पार्टी फुट्यो । पुराना सहयात्रीले साथ छोडे । सरकारबाट हात धुनुपर्‍यो । तर, उनी डगमगाएनन् । कार्यकर्ताहरूलाई हौसला दिइरहे । मुख्य कुरा पार्टी जोगाए, इतिहास जोगाए ।

ओली प्रम हुँदा नै विश्वव्यापी रूपमा कोरोनाले प्रभावित पार्‍यो । नेपालको स्राेत र साधनले भ्याएसम्म काम भयो । कोरोना परीक्षण गर्ने एउटै ल्याब थिएन, उनले प्रम छोड्ने बेलासम्म देशभर करिब १०० हाराहारीमा ल्याब स्थापना भयो । त्यही बीचमा पार्टीभित्र खिचातानी सुरु भयो । ओलीलाई पार्टी अध्यक्ष र प्रमबाट नै हटाउने चलखेल भयो । त्यसको उनले जमेर सामना गरे । ३ जना पूर्वप्रम भैसकेका एकातिर, उनी एक्लै अर्कोतिर । प्रतिनिधिसभा विघटन गरे । संविधानमा विघटन गर्ने अधिकार त दिएको छैन । तर, उनले विघटन गरेर सबैलाई कित्ता क्लियर पार्ने मौका दिए । अदालतको फैसला आउने बेलासम्म नेकपा ३ टुक्रा हुने निश्चित भैसकेको थियो । जति टुक्रा भए पनि ओलीलाई प्रम र अध्यक्षबाट कसैले हटाउन सकेनन् । पछि अदालतले नै परमादेश दियो, त्यसपछि प्रमबाट हटे । अत्यन्तै कठिन समयमा पार्टीलाई जोगाए । पार्टी फुट्यो । पुराना सहयात्रीले साथ छोडे । सरकारबाट हात धुनुपर्‍यो । तर, उनी डगमगाएनन् । कार्यकर्ताहरूलाई हौसला दिइरहे । मुख्य कुरा पार्टी जोगाए, इतिहास जोगाए । २०७९ को ३ तहको निर्वाचनमा एमाले एक्लै लड्यो । तराईका एकाध सीटमा चैँ तालमेल गर्‍यो । काङ्ग्रेस, माओवादीलगायत ६/७ वटा दलको गठबन्धन हुँदा समेत प्रत्यक्षमा ४४ र समानुपातिक २८ लाखभन्दा बढी मत ल्याएर ठूलो दल समग्रमा दोस्रो दल बनाउन सफल भए ।

यति लामो गन्थनमन्थन त गरियो । चीनमा ‘चेयरम्यान माओ’झैं नेपालमा पनि अध्यक्ष ओली बन्न सक्छन् त ? सम्भावना छ, तर कसरी ? उनले केही कार्यभार पूरा गर्नुपर्छ । ती कार्यभारहरू निम्नानुसार छन्ः

  • पार्टीमा फरक विचारलाई निषेध नगर्ने ।
  • भीमकाय कमिटीलाई चुस्त बनाउने ।
  • पार्टीमा विचारको बहस व्यापक बनाउने ।
  • आफूलाई चाकरी गर्नेहरूको पहिचान गरी नजिक आउन नदिने ।
  • अवसरवादी चरित्र भएकाहरूलाई कमिटीमा स्थान नदिने ।
  • आधारभूत तहमा पार्टीकाे गिरेको साख फर्काउन लागिपर्ने ।
  • पार्टीका नेता कार्यकर्ताहरूलाई श्रम र उत्पादनसँग जोड्ने ।
  • श्रम शिविर सञ्चालन गर्ने ।
  • पार्टीको मूल प्रवाहमा नरहेका पार्टीका आस्थावान नेता कार्यकर्ताहरूलाई उचित जिम्मेवारी दिने ।
  • ‘बा’मात्र भनेर पछि लागेर हिँड्नेहरुलाई वैचारिक रूपमा स्पष्ट हुन निर्देशन दिने ।
  • नैतिक पतन भएका, आर्थिक हिनामिना गरेका, सामाजिक पूँजी गुमाएकाहरूलाई नजिक पर्न नदिने र पार्टीमा स्थान नदिने ।
  • बिचौलिया प्रवृत्तिका कार्यकर्ताहरूलाई निषेध गर्ने ।
  • भ्रष्टाचारीहरुप्रति निर्मम हुने ।

प्रतिक्रिया

6 thoughts on “केपी ओली ‘चेयरम्यान माओ’ जस्तै अध्यक्ष बन्ने कि ‘बा’ बन्ने ? केही सुझाव

  1. ऐतिहासिक लेख ।
    यस्ता विषयबस्तु उठान गरेर इतिहास सम्झाइदिनु भएकोमा लेखकलाई धेरे-धेरै धन्यवाद ।

  2. यही आलोचनात्मक चेत नेताकार्यकर्तामा हुन जरुरी । प्रशंसाले मात्र होइन रचनात्मक आलोचनाले पार्टीलाई प्रभावशाली बनाउँछ । लेखको विचार मन प-यो ।

  3. सान्दर्भिक आलेख।
    नेपालमा कम्न्युनिष्ट आन्दोलन बलियो बनाउन नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी ओलीले सुझावहरूलाई कार्यान्वयन गर्न आनाकानी गर्नु हुन्न। उमेर र स्वास्थ्यका कारण केपी ओलीले पार्टीमा कार्यकारी भूमिका छोडेर मेन्टोरका भूमिकामा देखिनु पर्छ। वैचारिक आन्दोलनको नेतृत्व गर्नुपर्छ। जबजलाई स्थापित गर्न प्रभावहरू प्रयोग गर्नुपर्छ।

  4. लेख ठिक ठिकै छ तर ओलि को ब्याभार सुद्री ने अवस्था म देख्दिन यो लेख अनुसार पार्टी सुदृढीकरण हुने भए नेपाल कता पुग्य्थ्यो जनता सुखी हुन्थे पार्टी का धेरै भन्दा धेरै लाई अध्यक्ष मन पराउन दैनन तर पार्टी मा रहि रहेका छन येहि स्थिति ले पार्टी खस्किन्दै गएको छ

  5. यो चाई सटीक रूपमा इतिहास जोडेर ओलीलाई दिशा निर्देश र चाकरी बाज वाला लाई कसरी व्यस्थापन भन्ने ठीक लाग्यो यी र यस्ता कुरा गर्नु जरुरी छ

  6. लेख स्राहै राम्रो लाग्यो यी शुझाबलाइ ग्रहण गरी अगाडी बढ्दा पार्टी राम्रो बन्ने देखिन्छ ।गणेश को जस्तो पुजा गर्ने,अबसरबादी सोच भएकालाइ पाखा लगाइ पार्टी प्रति निष्ठा योगदान र बैचारिक परिपक्वता,हालसम्म अबसरबाट बन्चित कार्यकर्ता नेता अनि नेतृत्वलाई स्थान दिनुपर्ने देखिन्छ ।

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *