‘त्रिवि रंगशाला’का चरा दर्शक हेरेर रोमाञ्चित बनौं कि लज्जित !

मैदानका भित्तामा दर्शक अटेसमटेस देखिन्छन् । तर पनि बेलाबेला गेटमा प्रहरीको बाक्लो ब्यारिकेट तोडेर भित्तामा खाँदिन आइपुग्ने हुलका हुल अँटेकै छन् । मैदानलाई माथिल्लो भागबाट घेरेको पर्खाल भत्केला झैं बाहिरबाट दर्शकको चाप देखिन्छ । हेर्दा लाग्छ, दर्शक भित्तामा भन्दा बढी पर्खाल बाहिर औंलाले भूईं टेक्दै खेल हेरिरहेका छन् ।

‘ओहो, त्यो मान्छे अघिदेखि रुखको त्यतिमाथि खुट्टा हाँगाभन्दा तल झारेर बसिरहेको छ । कसरी सकेको होला’, चिच्याइरहेका हजारौं दर्शकको भीडभन्दा केही पर, पर्खाल बाहिर नजिकै रहेको रुखमा चढेर खेल हेरिरहेका केही व्यक्तिलाई नियाल्दै नजिकै बसेका युवक आफैंसँग कुरा गर्दैछन् (उनी एक्लै आएका हुन सक्छन् वा उनको कुरा अरुले सुन्न ध्यान नदिएको हुन सक्छ। तर, ती युवकलाई कुनै पर्वाह छैन) । केही बेरमा ओकेटोके बोकेका एक टाइसुटधारी सेक्युरिटी गार्डहरुलाई खोजेर जम्मा गर्दै निर्देशन दिन्छन्, ‘यिनीहरु सबैको कार्ड चेक गर्नुस् । पास नभएका सबैलाई बाहिर निकाल्नुस् ।

बल्लतल्ल खेल हेर्न पाएका तर पास नभएकाहरु यताउता हेर्न थाल्छन् । ती टाइसुटधारीले यसरी बोलिरहेका थिए कि अब पास नभएकाहरु त्यहाँ बस्न सम्भव थिएन । सेक्युरिटी गार्डहरुले भीडमा छिर्दै चेक गर्न थाले । मानौं कि त्यहाँ उनीहरु ठूलै अपराधी खोजिरहेका छन् । दर्शक र उनीहरुबीच चर्काचर्की सुरु हुन्छ । दर्शकहरु एक मुख लाग्दै भन्छन्, ‘हामीसँग यी टिकट छ, उता जान सक्ने, छिर्न सक्ने अवस्था छैन । टिकट लिएको अर्थै भएन नि ! कि हामीलाई उता बस्ने ठाउँ चाहियो ।’

सेक्युरिटी गार्डहरुको साझा जवाफ छ, ‘यो ठाउँ टिकट भएका दर्शक बस्ने ठाउँ हैन । पास भएकालाई छुट्याइएको स्थान हो । हामीलाई अरु कुरा थाहा छैन । तपाईंहरु यहाँ बस्न पाउनुहुन्न ।’

मेरो अनुभवमा त्रिवि मैदानमा पुगेर खेल हेर्ने सबैभन्दा झुर ठाउँ यही हो । मैले पनि त्रिवि मैदानमा गएर खेल हेरेको नि भन्ने अवस्थाको मात्र । कुर्सीमा बस्न पाएकाहरु पनि केहीबेरपछि कुर्सीमाथि टेकेर खेल हेर्दै थिए ।

त्रिवि मैदानको मूलगेटबाट प्रवेश गरेपछि नेट प्राक्टिस गर्ने ठाउँ नजिकै भूईं टेकेर खेल हेर्ने ठाउँमा हामी उभिएका थियौं । केही कुर्सी त राखिएको थियो । तर, अधिकांश उभिएरै हेरिरहेका थिए ।

मेरो अनुभवमा त्रिवि मैदानमा पुगेर खेल हेर्ने सबैभन्दा झुर ठाउँ यही हो । मैले पनि त्रिवि मैदानमा गएर खेल हेरेको नि भन्ने अवस्थाको मात्र । कुर्सीमा बस्न पाएकाहरु पनि केहीबेरपछि कुर्सीमाथि टेकेर खेल हेर्दै थिए । उता पास नभएका तर टिकट भएका दर्शकलाई सेक्युरिटी गार्डहरु धकेल्दै यसरी बाहिर निकाल्दै थिए कि मानौं उनीहरुबाट अक्षम्य गल्ती भएको छ (साँच्चै उनीहरु कसरी मूलगेटबाट छिरेर त्यहाँ पुगेका थिए होलान् । बाहिर निस्किएर उनीहरुको टिकट असुल भयो कि भएन होला) । उता मूलगेट सम्हालिरहेका सेक्युरिटी गार्ड एक चर्चित मिडियाका फोटो पत्रकारसँग पाखुरा सुर्किरहेका थिए ।

नेपाललाई विश्वकप छनोटमा पुग्न जित्नैपर्ने खेलका विभिन्न मोमेन्टहरु कति आवश्यक हुन्छन् भन्ने ती फोटो पत्रकारलाई मात्र थाहा थियो । यूएईको ब्याटिङपछि बाहिर निस्किएका ती फोटो पत्रकारलाई यहाँबाट मिडिया छिर्ने ठाउँ हैन भन्दै ती सेक्युरिटी गार्ड बाटो छेकिरहेका थिए । उनीसँग नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) ले दिएको फोटो पत्रकारको पास नै रहेछ । तर, मिडिया प्रवेश गर्ने गेट बन्द भएका कारण उनी मूलगेटमा आएका रहेछन् ।

‘तपाई जे जे गर्नुस् । तर, यहाँबाट छिर्न पाउनुहुन्न । यहाँबाट छिर्न मिल्नेलाई हामीले रोकेको छैन’, उनी भन्दै थिए । अचम्म त, क्यानका जिम्मेवार पदाधिकारीहरु पासका मुठा लिएर गेटसम्म आउँदै मान्छे ओसारिरहेका थिए । तर, ती फोटो पत्रकारको समस्या समाधान गर्नुपर्छ भन्ने उनीहरुलाई लागेन । ‘मिडिया हाम्रो सबै भानुजीले हेर्नुहुन्छ । उहाँसँगै कोअर्डिनेसन गर्नुपर्ला’, ती फोटो पत्रकारले मिडियाको गेट बन्द भएको र भानुजीको मोबाइलमा सम्पर्क हुन नसकिरहेको गुनासो गरिरहँदा पनि ती जिम्मेवार पदाधिकारी विभागीय जिम्मेवारी देखाएर पन्छिए (साँच्ची ती फोटो पत्रकारले त्यस दिन फोटो खिच्न पाए कि पाएनन् होला ? आफूमाथि भएको दुर्व्यवहार कसैसँग शेयर गरे कि गरेनन् होला) ।

नेपालसँग खेल्न आउने कुनै पनि विदेशी टोली ‘जिल्ल’ परेर फर्कन्छ । खेलप्रति नेपालीको मोह भनौं या नेपालका लागि उम्दा समर्थन, विपक्षीका लागि अतिरिक्त खेलाडीको काम गर्छन् । दशरथ रंगशाला होस् या त्रिवि क्रिकेट मैदान, राष्ट्रिय टोलीलाई समर्थन गर्न हजारौं दर्शकको ओइरो लाग्छ, सवारी आवागमन नै प्रभावित हुन्छ ।

नेपालसँग खेल्न आउने कुनै पनि विदेशी टोली ‘जिल्ल’ परेर फर्कन्छ । खेलप्रति नेपालीको मोह भनौं या नेपालका लागि उम्दा समर्थन, विपक्षीका लागि अतिरिक्त खेलाडीको काम गर्छन् । दशरथ रंगशाला होस् या त्रिवि क्रिकेट मैदान, राष्ट्रिय टोलीलाई समर्थन गर्न हजारौं दर्शकको ओइरो लाग्छ, सवारी आवागमन नै प्रभावित हुन्छ ।

हरेकपटक एउटै दृश्य देखिन्छ- हजारौं दर्शक रंगशाला बाहिर देखिन्छन् । खेल भइरहेका बेला उनीहरु टिकट नपाएर निराश हुँदै घर फर्कन्छन् । त्रिवि क्रिकेट मैदानमा दर्शकहरु रुख चढेको, वरिपरि रहेका घरहरुको छतमा जम्मा भएको र पर्खालको धेरै परसम्म घुइँचो नेपालले खेल्ने खेलहरुमा अक्सर दोहोरिरहने दृश्य हुन् ।

दर्शक आउनु भनेको खेल हेर्नु, रमाइलो गर्नु र फर्कनुमात्र होइन । त्यसले सम्बन्धित खेलको विकासमा जनस्तरबाट ठूलो भूमिका खेलिरहेको हुन्छ । अहिले क्रिकेटका विभिन्न ट्रेनिङ सेन्टरहरुमा बढेको भीडबाट पनि यसलाई बुझ्न सकिन्छ । दर्शकले खेलाडीलाई उत्साहित बनाइरहेका हुन्छन् र नयाँ पुस्तालाई आकर्षित गरिरहेका हुन्छन् ।

किन कुनै खेलको खेलाडी बन्ने जवाफ उनीहरुले पाइरहेका हुन्छन् । त्यसमा देख्न सक्छन्, आफ्नो नेमफेम । यसले प्रायोजकहरुलाई लोभ्याइरहेको हुन्छ । अर्को महत्वपूर्ण पक्ष भनेको दर्शकबाट कमाइ हुने आम्दानी । कुनै एक खेल आयोजना गरेर दशौं लाख रुपैयाँ उठाएको दशरथ रंगशालामा आयोजना भएका विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरुको तथ्यांकहरुबाट देखिन्छ । स्तरीय र नेपाल सहभागी हुने अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरुमा नेपाली दर्शकको अभाव देखिँदैन । यस्ता आम्दानीले हाम्रा थुप्रै आवश्यकताहरु पूरा हुनसक्छ वा पूरा गर्न सजिलो हुनसक्छ । तर, यति राम्रो फ्यानबेस हुँदाहुँदै पनि रुखमा चढेर खेल हेरेको दृश्य देखाएर सरकार नेपालमा खेलप्रेमीको क्रेज व्याख्या गर्न उद्यत छ । टिकट पाएर पनि खेल हेर्न नपाएका कहानीहरु सुनाउँदा खुशी देखिन्छ ।

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड नेपाल र यूएईबीच भएको खेल हेर्न कीर्तिपुर मैदानमा पुगेर दर्शकको सागर उर्लिएको हेर्ने अवसर त पाए । तर, राम्रो रंगशाला निर्माण गर्नुपर्छ भनेर बोल्न पनि हिच्किचाइरहेका छन् ।

करिब एक दशकअघि नेपालमा एएफसी च्यालेन्जकप आयोजना हुँदा नेपालका खेल हुने दिन र समयमा दशरथ रंगशाला आसपासमा खुट्टा टेक्ने ठाउँ हुन्थेन । यी दृश्य देखेर सरकारबाट रंगशाला निर्माणसम्बन्धी कुराहरु पनि अघि आएका थिए । सरकारले अब चाहिँ गर्छ झैं देखिएको थियो । तर, स्थिति अहिले पनि उही छ ।

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड नेपाल र यूएईबीच भएको खेल हेर्न कीर्तिपुर मैदानमा पुगेर दर्शकको सागर उर्लिएको हेर्ने अवसर त पाए । तर, राम्रो रंगशाला निर्माण गर्नुपर्छ भनेर बोल्न पनि हिच्किचाइरहेका छन् । २५-३० हजार दर्शक अट्ने रंगशाला भएमात्र पनि दर्शकले आरामसँग, अपमान नभोगी हुटिङ गर्न, आनन्द लिन र खेल हेर्न सक्ने देखिन्छ । तर, हामीले १४-१५ हजार दर्शक अट्ने दशरथ रंगशाला देखाएर खेल आयोजना गरिरहेका छौं । कीर्तिपुर मैदानका खाली भित्ता देखाएर टिकट बिक्री गरिरहेका छौं ।

लगातार त्यही कमजोरी दोहोरिरहेको छ, आम्दानीको ठूलो स्रोतलाई व्यवस्थित गर्न सकिरहेका छैनौं । अनि रुखमा जोखिमपूर्ण तरिकाले चढेर, बसेर खेल हेरिरहेका दृश्यमा हामी रोमाञ्चित छौं । यस्तो लाग्छ- हामीबाट हरेकपटक एउटा सम्भावित दुर्घटना टरिरहेको छ । रुखबाट झरेर कुनै दुर्घटना नभएसम्म र गुन्द्रुक जसरी खाँदिएका दर्शकबीच हुलदंगा र भागदौडको अवस्था नभएसम्म हामी रोमाञ्चित बनिरहनेछौं । त्यस्तो दिन आएमा मात्र हामीलाई लाग्नेछ- दर्शकलाई व्यवस्थित बनाएर राख्नुपर्ने रहेछ ।