सन्दीपको मुद्दामा सर्वोच्चको स्पष्ट दिशानिर्देश, ‘ट्विटर इजलास’ बाट नबहकिएका दुई न्यायमूर्ति


काठमाडौं । क्रिकेटर सन्दीप लामिछानेको मुद्दामा हिजो फैसला लेख्दै गर्दा सर्वोच्चका न्यायाधीशद्वय सपना मल्ल प्रधान र कुमार चुडाल ‘ट्वीटर इजलास’ को चर्को दबाबमा थिए । खासगरी सपनालाई अवश्य थाहा थियो कि सन्दीपको विपक्षमा फैसला नगर्दा ट्विटर इजलासका ‘न्यायधीश’हरु उनीमाथि कसरी खनिन सक्छन् । फैसला नै नपढिकन ‘महिला न्यायाधीशले नै महिलामाथि अन्याय गरेको’ आरोप उनीमाथि लगाइन सक्छ ।
तर, न्यायाधीशहरु भनेका महिला वा पुरुष हुँदैनन् । उनीहरु केवल न्यायका पहरेदार हुन्छन् । उनीहरुले घटनाका तथ्यहरु हेरेर फैसला गर्ने हुन्, नकि आरोपी वा पीडितको लिंग हेरेर । महिला न्यायाधीशले महिलाको र पुरुष न्यायाधीशले पुरुषकै पक्षमा फैसला गर्नुपर्ने हो भने सारा बहस-सुनुवाइ गर्नुपर्ने, प्रमाण जुटाउनुपर्ने आवश्यकतै हुन्थेन । इजलास तोकिएकै दिन फैसला सुनाइदिँदा हुन्थ्यो ।
सपना महिला भएकाले महिलाकै पक्षमा फैसला गर्नुपर्छ भन्ने ट्वीटे अभियन्ताको मुढाग्रही मान्यतालाई उनले खण्डित गरिदिइन् र न्यायिक परिपक्वताको प्रदर्शन गरिन् । क्षणिक रुपमा उनले एउटा उग्रवादी समूहबाट आलोचना खेप्नुपर्ला । तर, कानून तथा न्यायको सिद्धान्त बुझेकाहरुले उनलाई स्यावासी नै दिनेछन्, दिइरहेका छन् ।
हिजो सर्वोच्च अदालतले सुनाएको फैसलाले यो बहुचर्चित मुद्दाको धार नै परिवर्तन गरिदिएको छ । अहिलेसम्म मिडियाहरुमा यस घटनालाई लिएर जाहेरीकर्ताको एकतर्फी बयान मात्र आइरहेका थिए । एकतर्फी बयानलाई नै घटना विवरणका रुपमा प्रस्तुत गरिदै आएको थियो । तर, सर्वोच्चले फैसलामा केही नयाँ तथ्यहरु पेश गर्दै सन्दीपले किशोरीमाथि बलात्कार गरेको नहुन सक्ने स्पष्ट आशय व्यक्त गरेको छ ।
घटना भएको भनिएको भोलिपल्ट किशोरी सहजताका साथ सन्दीपकै गाडी चढेर आफ्नो होस्टलसम्म फर्किएको र रुममेटसँग ‘आफूले जीवनकै उत्कृष्ट दिन बिताएको’ अनुभव शेयर गरेको फैसलामा उल्लेख गरिएको छ । साथै, उनले दुई दिनपछि आफ्नो मोबाइलको म्यासेजमा ‘मैले अस्ति सन्दीप लामिछानेलाई हग गरेँ’ भन्दै खुशी साटेकी थिइन् । अनि सन्दीपको नामको जर्सी लगाएर हुटिङ गरेकी थिइन् । सन्दीपले सामाजिक सञ्जालबाट ब्लक गरिदिएपछि उनले घटनालाई बलात्कारतर्फ मोडेको हुन सक्ने सर्वोच्च अदालतको संकेत छ ।
यदि बलात्कार भएको हुन सक्नेमा अदालत सशंकित भएको भए सन्दीपलाई पक्राउ नै गरेर मुद्दाको पुर्पक्ष गर्न आदेश दिइने थियो । किनकि बलात्कारका मुद्दामा सामान्यतया धरौटीमा छोडिँदैन । सर्वोच्चले सन्दीपलाई थुनामा राख्नु नपर्ने निर्णयमात्र लिएन, उनीमाथि उच्च अदालतले विदेश भ्रमणमा लगाएको रोकसमेत फुकुवा गरिदियो । यसैले सर्वोच्चका न्यायमूर्तिहरु यो घटना बलात्कार थिएन भन्ने निष्कर्षमा पुगेको देखिन्छ ।
यति हुँदाहुँदै पनि सन्दीप र किशोरीबीच यौन सम्बन्ध भएको थियो कि थिएन भन्ने प्रश्न महत्वपूर्ण छ । किनकि जाहेरीकर्ताले आफू नाबालिग भएको बताएकी छिन् र नाबालिगसँग राजीखुशीमै राखेको यौन सम्बन्ध पनि बलात्कार ठहरिने कानून छ । अदालतले त्यस रात उनीहरुबीच यौन सम्बन्ध रहेको कुनै प्रमाणिक आधार नदेखिएको जनाएको छ । प्रत्यक्षदर्शीहरुको बयान, सीसीटीभी फुटेजका दृश्य तथा किशोरीको स्वास्थ्य परीक्षण केहीले पनि यौन सम्बन्धको पुष्टि नगर्ने अदालतको ठहर छ ।
किशोरीको योनीमा घाउ देखिएको छ, तर त्यो घाउ घटना भएको भनिएकै रात भएको यौन सम्बन्धबाट भएको भन्ने ठहर्याउन सकिँदैन । सन्दीपले यौन सम्बन्धपछि टिस्यूपेपर आफ्नो मुखमा फ्याकेको किशोरीको दाबी पनि पुष्टि हुन सकेन । प्रयोगशालाको परीक्षणबाट किशोरीको योनीमा विर्यका निशाना नभेटिएको पनि फैसलामा उल्लेख छ । यदि यौन सम्बन्ध भएको र विर्य खसाएकै थिए भने पनि धेरै दिनपछि मात्रै किशोरी उजुरी दिन गएकोले त्यस्तो केही भेटिनसक्ने सम्भावना थिएन ।
बिना ठाेस प्रमाण अदालतले बलत्कार ठहर गर्दैन। केटा र केटी एउटै काेेठामा सुतेपछि बलत्कार भयाे हाेला भनेर अनुमान वा कल्पनाकाे भरमा अदालतले फैसला सुनाउन मिल्दैन। त्यसैले याे मुद्दामा अहिलेसम्म वादी पक्षबाट आराेप पुष्टि हुने ठाेस प्रमाण पेश नभएकाे अदालतकाे फैसलाले दर्शाउँछ ।
ट्विटर इजलासले ‘बलात्कारी’ ठह्याइसकेका सन्दीपले अदालतको फैसलापछि ठूलो राहत पाएका छन् । उनलाई मैदानमा गएर देशका लागि खेल्न नैतिक बल मिलेको छ । हालै स्वदेशमा त्रिकोणात्मक सिरिज खेल्दा उनी पूर्ण रुपमा मनोबल गिरेको अवस्थामा थिए । यद्यपि, राम्रो प्रदर्शन गरेका थिए । अबका दिनमा उनीबाट अझै अब्बलस्तरको प्रदर्शनको अपेक्षा गर्न सकिन्छ ।
विदेश भ्रमणमा लगाइएको रोक फुकुवा हुनु सन्दीपका लागि आंशिक र क्षणिक खुशीको कुरा हुनसक्थ्यो, तर सर्वोच्चले यस मुद्दामा उनले सफाइ पाउनसक्ने आधारहरु देखाइदिएको छ, जुन उनका लागि वरदानसरह हो । सर्वोच्चले फास्ट ट्र्याकबाट निरन्तर मुद्दाको सुनुवाइ गर्न जिल्ला अदालतलाई निर्देशन दिएको छ । साथै, जिल्ला अदालतका न्यायाधीशहरुका लागि पनि सर्वोच्चको फैसलाले स्पष्ट मार्गदर्शन गरिदिएको छ र उनीहरुले अब धेरै टाउको दुखाउनुपर्ने अवस्था छैन ।
सन्दीपले पनि केही गल्ती गरेकै हुन् । विदेश भ्रमणमा जानुपर्ने अघिल्लो रात आफ्नो फ्यान गर्ललाई लिएर घुमघाममा हिँड्नु अनि होटलमा सँगै बस्नु उनको गम्भीर अनुशासन उल्लंघन हो । यस निम्ति क्यानले उनलाई करिब ५ महिना निलम्बनमा राखेर दण्डित गरिसकेको छ । भोलि जिल्ला अदालतबाट सफाइ पाए भने पनि सन्दीपले यो घटनालाई एउटा पाठको रुपमा आजीवन सम्झिरहनुपर्ने छ ।